Aanstaande zondag vieren we in België Moederdag, gevolgd door Vaderdag in juni. Voor veel mensen zijn dit momenten om samen met familie te genieten. Momenten die je deelt in de warmte van een huis. Helaas geldt dat niet voor iedereen.
Als de afwezigheid van een thuis het feest verpest
Aanstaande zondag vieren we in België Moederdag, gevolgd door Vaderdag in juni. Voor veel mensen zijn dit momenten om samen met familie te genieten. Momenten die je deelt in de warmte van een huis. Helaas geldt dat niet voor iedereen.
Meer dan 13.000 thuisloze minderjarigen in België
In 2024 hadden 13.182 minderjarigen in België geen vaste woonst. Dat is bijna een derde van alle dakloze mensen in het land. Deze kinderen en jongeren wonen in noodopvang, opvangtehuizen of bij vrienden. Anderen worden samen met hun ouders uit hun huis gezet.
Achter deze cijfers schuilt een vaak onzichtbare realiteit: die van rondzwerven, onzekerheid en het ontbreken van elementaire veiligheid. Een realiteit die steeds erger wordt in een context van huisvestingscrisis en toenemende onzekerheid voor gezinnen.
Jongvolwassenen die vergeten worden eens ze meerderjarig zijn
Ook voor jongvolwassenen is de situatie zorgwekkend. Bijna een op de vijf dakloze jongeren is tussen de 18 en 25 jaar oud en van deze jongeren heeft bijna een kwart ooit te maken gehad met jeugdzorg.
Dit wijst op een verband tussen het verblijf in een instelling en dakloosheid. Veel jongeren krijgen tot hun 18e begeleiding, maar worden daarna aan hun lot overgelaten. Jongeren die vaak door het overheidsbeleid worden vergeten. Toch kunnen institutionele en familiale breuken, zonder goede begeleiding, leiden tot uitsluiting, een groot risico op verarming en een gebrek aan psychosociale opvang.
Ook mogen we de grote groep jongeren en jong volwassenenen zonder papieren niet vergeten.
Een risico op uitsluiting
De overgang naar zelfstandigheid is een kritiek moment. Deze jongeren worden door de overheid vaak vergeten. Veel van hen krijgen geen goede ondersteuning en moeten dan zien hoe ze op de harde woningmarkt terechtkomen, ingewikkelde administratieve procedures doorlopen en te maken krijgen met tekortkomingen in de gezondheidszorg. Deze breuk in hun leven maakt hen nog kwetsbaarder.
Het is ook belangrijk om te bedenken dat op dit moment bijna een kwart van de mensen die een inkomen uit de sociale integratie van het OCMW krijgen, jonger is dan 25 jaar. De laatste beslissingen van de regering kunnen dit aantal nog verhogen en veel jongeren armer maken.
Verschillende factoren spelen een rol bij het risico dat jongeren dakloos worden: structurele factoren (migratie, sociaaleconomische risico's), institutionele factoren (uit instellingen komen, breuken, ...), persoonlijke factoren (afkomst, geslacht, geestelijke gezondheid, ...).
Het verlies van familiebanden is vaak de eerste stap naar dakloosheid.
De noodzaak om te handelen
Straatverplegers wil een einde maken aan dakloosheid. Op het terrein zien we dat veel van onze patiënten bij de jeugdzorg hebben gezeten en/of uit een gebroken gezin komen. Het zijn vaak moeilijke levens die tot dakloosheid leiden. Het verlaten van een instelling, vooral als je jong bent, is een van de belangrijkste redenen waarom mensen dakloos worden. Daarom moeten we als samenleving jongeren die kwetsbaar zijn door een moeilijke levensloop beter begeleiden bij de overgang naar volwassenheid. Dat kan via begeleidingstrajecten en systemen van begeleid wonen.
Ook moeten we de samenwerking tussen jeugdhulp en -bescherming en diensten die dakloosheid bestrijden en hulp bieden bij het vinden van huisvesting versterken. Er moeten extra middelen worden voorzien voor de jongsten die zonder woonst komen te zitten en noodopvangcentra moeten worden opgeleid om deze jongeren te begeleiden.
Het is ook absoluut noodzakelijk om deze realiteiten, waarover te weinig wordt gesproken, zichtbaar te maken en de stem van deze jongeren zonder thuis weer te laten horen. Alleen door hen zichtbaar te maken, kan het sociaal beleid worden beïnvloed.
Denk aan hen die door de feestvreugde worden vergeten
Deze feestdagen herinneren ons aan de enorme verschillen tussen jongeren in ons land. Onze samenleving wordt gekenmerkt door grote ongelijkheid die alleen maar toeneemt. Het is belangrijk om te beseffen dat niet alle kinderen een veilig thuis hebben om op te groeien. Niet alle jongeren hebben het geluk om in hun eigen bed te kunnen slapen en een dak boven hun hoofd te hebben om hun toekomst uit te bouwen.
Laten we in deze periode waarin we de familiebanden vieren, ook denken aan degenen die dat niet hebben. En laten we ervoor zorgen dat op een dag geen enkel kind, geen enkele jongere, zonder dak boven zijn hoofd, zonder steun en zonder toekomst achterblijft.