A, één van onze straatpatiënten, is onlangs in onduidelijke omstandigheden overleden. Meer dan drie jaar geleden begonnen we hem op te volgen, maar toen leefde hij waarschijnlijk al tien jaar of langer op straat.
Achter zijn mooie glimlach, zijn vage en steeds weer terugkomende verhalen, en zijn constante weigering van hulp, vermoedden wij blessures, geslagen door familiale omstandigheden en ballingschap. We zullen het waarschijnlijk nooit weten.
Vorig jaar hebben we geprobeerd hem door gedwongen ziekenhuisopname uit die gevaarlijke sleur te halen. Helaas zonder succes. De procedure werd niet verlengd. Uiteindelijk werd hem de straat fataal.
Psychiatrische patiënten die op straat leven, zijn bijzonder kwetsbaar vanwege hun geestelijke gezondheidsproblemen maar ook en vooral omdat ze jarenlang op straat leven. Dwangmaatregelen zijn vaak de enige manier om hen uit die situatie te halen, te laten overleven om op lange termijn wat -en soms veel- beterschap te vinden.
Dit soort situaties, die onze teams vaak ontdekken, vertellen ons dat we het belang van procedures nooit mogen vergeten. Ze kunnen patiënten redden en risico’s voor hen wegnemen. In het belang en voor de overleving van onze patiënten moeten we ons daarom allen in de Brusselse regio afvragen in hoeverre onze methodes op deze procedures inspelen.
Françoise, vrijwillige arts, die A gedurende zijn jaren op straat regelmatig ontmoette, herinnert hem zich zo:
“Ik moet zeggen dat zijn overlijden me diep heeft geraakt… gevoelens van spijt natuurlijk (… en hoe..!) … maar voor een deel ook van verdriet… heftig…ongetwijfeld de keerzijde van genegenheid, vriendschap… En dan die kleine attenties voor ons… zoals onze zitplaats vooraf even “schoon te maken”…schattig en grappig, gezien de context! Ons de hand schudden, daar stond hij op. Ik ben verbaasd hoe dat contact zich in mijn herinnering heeft gegrift, waarschijnlijk omdat de rest van onze communicatie zo beperkt was. Zijn verleden, zijn verhaal, daar sprak hij nauwelijks over. Zijn antwoorden daarover waren moeilijk te begrijpen flarden, altijd dezelfde. Daarna verstarde hij, sloot zich op in zwijgen, wat waarschijnlijk duidde op een post-traumatisch syndroom. Dat is op straat moeilijk te behandelen… Geconfronteerd met zijn dood, een gevoel dat het systeem gefaald heeft. Eigenlijk had hij, medisch gesproken, niet hoeven te sterven. Hij was omringd door mensen die voor hem zorgden. De verschillende teams van terreinwerkers, de buurtbewoners, de vaste klanten van het Noordstation … en ook het stationspersoneel en de veiligheidsagenten; ze praatten met ons over hem, waren bezorgd voor hem, ook al vanwege de bouwwerkzaamheden. Patiënten zoals hij versterken ons gevoel van menselijkheid. Daar kunnen we A dankbaar voor zijn. Bedankt, A! Je had iets vertederends, je had iets van vreugde en levenskracht in je. Je mooie glimlach als we bij je aankwamen, je blik, een beetje ondeugend, altijd blij ons te zien, je stevige handdruk. En zelfs je kleine attenties voor ons. Maar toch iets van wanhoop als je weer zei: “niets nodig”. Een natuurkracht! Je had die dag niet moeten sterven, A… Zo veel mensen die om je gaven…” |
(*) We stellen alles in het werk om de privacy van onze patiënten te beschermen en ons beroepsgeheim te respecteren. Toch willen we getuigen hoe onze patiënten moeten overleven en hoe we samen aan hun re-integratie werken. Daarom zijn namen van personen en plaatsen weggelaten of veranderd en reële situaties in een andere context geplaatst. Er is geen rechtstreeks verband tussen de mensen op de foto’s en het hier bovenstaande verhaal.
© P-Y Jortay - Straatverplegers 2021