Op 30 juni 2025 nam onze collega Hélène deel aan de gemeenteraad van de Stad Luik om de autoriteiten aan te spreken over de verergering van de dakloosheid in hun gemeente. Een stad waar woonoplossingen veel te schaars zijn, waar het modulaire woonproject is gekaapt en waar concrete oplossingen op zich laten wachten. De sociale relais zien bovendien hun financiering afnemen en de verenigingen lopen het risico door geen enkele overheidslaag in Luik nog gesteund te worden.
Hieronder haar toespraak:
"Mijnheer de Burgemeester, geachte schepenen, geachte raadsleden,
Namens Straatverplegers, en iedereen die zich zorgen maakt over de dakloosheid in Luik, dank ik u voor de aandacht die u aan deze interpellatie besteedt.
In 2020, na de telling van mensen zonder onderdak, wisten we dat bijna 500 personen dakloos waren in Luik. Cijfers die ongetwijfeld fors zijn gestegen in vijf jaar tijd. Dit jaar werden de arrondissementen Charleroi, Namen en Verviers opnieuw geteld. In Charleroi bleek een stijging van 30 %. We mogen hetzelfde bittere besef in Luik verwachten, waar naar schatting bijna 20.000 mensen geen woning hebben in Wallonië.
Dakloos zijn verbruikt je, dat weten we: de gemiddelde levensverwachting van een dakloze is 48 jaar. Maar de straat is ook dodelijk. Op 13 mei werden bij de Herdenking van de Straatdoden in Luik niet minder dan dertig namen voorgelezen van mensen die op straat of als gevolg van het straatleven in de afgelopen twee jaar zijn overleden.
Deze indrukwekkende cijfers zijn dagelijkse realiteit voor de inwoners van Luik en vormen de kern van ons begeleidingswerk. Onze teams, net als andere organisaties, zien voortdurend nieuwe gezichten en slagen er nauwelijks in de noden bij te houden.
Het cliënteel van Straatverplegers bestaat vooral uit zeer kwetsbare dakloze mensen: al minstens twee jaar op straat, geïsoleerd, met chronische fysieke gezondheidsproblemen, psychische noden en/of verslavingsproblemen. Via straatcontact – rond hygiëne en gezondheid – begeleiden we deze mensen tot in huisvesting en verder naar maatschappelijke re-integratie, ook wel “herstel” genoemd. Dit traject is lang, vol hindernissen, met vorderingen en terugvallen, die we liever zien als stappen dan als mislukkingen.
Doe een donatie en steun onze acties
Voor deze mensen is een eigen woning vaak niet meer dan een onbereikbaar droombeeld; zij voelen zich onwaardig, en “welbevinden” en “veiligheid” zijn voor hen vreemde begrippen geworden.
De eerste – fundamentele – stap is het opbouwen van vertrouwen. Dat is niet vanzelfsprekend, want onze cliënten zijn vaak teleurgesteld, verraden of misbruikt door mensen die ze vertrouwden. Sociale hulpverleners hebben al veel gezien en zijn moe om telkens weer iemands leven uit te leggen. Het is cruciaal te ontdekken wat hen raakt en motiveert, zodat administratieve en medische stappen zin krijgen.
“Als ik ooit weer een woning vind waar ik mijn kinderen kan uitnodigen die ik al jaren niet meer zie, zal ik met mijn identiteitskaart, OCMW-inschrijving, bankrekening, ziekenfonds en gezondheid graag weer aan de slag gaan…”
Tegelijk is er de huisvestingsuitdaging: hoe vind je een dak voor mensen die niemand wil huisvesten? Mensen met zichtbare en onzichtbare straatstigmata, die zich geen studio van € 700/maand kunnen veroorloven, opgelucht én angstig bij de gedachte aan terugkeer naar een woning. We zullen creatief moeten zijn om particuliere én publieke verhuurders te overtuigen.
Ondanks de beperkingen heeft het Housing First-model in België in tien jaar 2.200 mensen aan huisvesting geholpen. In Luik begeleidde Straatverplegers in zes jaar zo’n dertig huisvestingen – een bewezen efficiënte aanpak die we moeten blijven ondersteunen.
Gelukkig kunnen we soms rekenen op overheidssteun. Recent gaf het project “Territoire zéro sans-abrisme” (TZSA) ons de kans deze mensen te begeleiden. Maar we zijn ongerust: de nieuwe Waalse meerderheid kondigde € 50 miljoen minder voor publieke huisvesting aan en een besparing van € 850 000 voor sociale relais; het TZSA wordt niet verlengd na november 2025, waardoor noodzakelijke projecten en talrijke banen op de helling staan. Alleen al voor het stopzetten van het TZSA verdwijnt € 34 miljoen in twee jaar uit de sector.
Tegelijk zetten federale beslissingen de OCMW’s extra onder druk, wat we nu al voelen. En we vernemen dat fiscale aftrekken voor giften beperkt worden, waardoor heel wat verenigingen nog kwetsbaarder worden.
Hoe gaan we deze effecten samen opvangen, terwijl duizenden mensen al in nood verkeren en betaalbare woningen steeds schaarser zijn?
De creatie van modulaire woningen rond Luik voor zes dakloze mensen maakte deel uit van onze voorstellen, gesteund door de Waalse overheid via het TZSA-oproep. Helaas kwam dit project, net als andere, niet van de grond. In april 2024 hoorden we tijdens de gemeenteraad dat de voorziene € 265 000 zonder officiële communicatie of voorafgaand overleg naar andere projecten zouden gaan.
Ontdek onze huisvestingsoplossingen in Luik
Destijds stelde de Burgemeester gerust: “Het modulair wonen staat niet ter discussie”, “het project is zeker niet verlaten” en “we zoeken een ander terrein”, maar u suggereerde dat het beter buiten Luik zou zijn…
Toch zijn de voordelen van sociaal modulair wonen talrijk: snel, goedkoop, verplaatsbaar, divers profiel en synergie met diensten. Voor bewoners: lage huur, beperkte lasten, onderhoudsvriendelijk, geschikt voor mensen die rust zoeken of vroeger al “leven op straat” hadden, zoals één van onze cliënten in Brussel zei.
In tegenstelling tot hardnekkige vooroordelen gaat het niet om tenten of precaire onderkomens, maar om echte woningen met privacy zonder isolement, veiligheid zonder opsluiting en een overgang naar re-integratie. Ze laten bewoners zelfs hun huisdier houden, wat vaak cruciaal is.
M. Demeyer verklaarde in april publiekelijk: “We zoeken samen met Straatverplegers oplossingen.” Mevrouw Yerna, schepen van huisvesting, zei hetzelfde in juni. Deze interpellatie is het resultaat van een jaar vergeefse pogingen: zes brieven zonder antwoord en meerdere tussenkomsten in de gemeenteraad.
Uiteraard hebben campagne en gemeenteraadsverkiezingen u druk beziggehouden. Uw partijprogramma en de gemeentelijke beleidsverklaring vermelden de wil om Housing First en TZSA voort te zetten. Toch zijn onze brieven van 26 november en 19 maart (ook aangetekend verzonden) onbeantwoord gebleven.
Dit schrijnende zwijgen roept vragen op: welke prioriteit geeft u aan de strijd tegen dakloosheid? Wij bleven steeds constructieve voorstellen doen, want ons doel is bijdragen aan een collectief antwoord op dakloosheid in de straten van Luik.
Ik sluit af met de nadruk op het belang van waardige en betaalbare huisvesting – niet alleen voor dakloze mensen. Straatverplegers juicht de strijd tegen leegstand in Luik toe, maar tegelijkertijd moeten we discriminatie aanpakken en de sociale woningvoorraad uitbreiden.
Alvast dank voor uw reacties, die ons meer duidelijkheid zullen brengen en, hopelijk, voor een sprankje hoop zorgen."
Contact
Straatverplegers vzw – Antenne Luik
Rue Saint-Léonard 117, 4000 Luik
liege@idr-sv.org