We leven in een perceptie-maatschappij. Emoties moeten onder controle blijven, vrouwen moeten zich beschermen en mannen mogen niet huilen. Ook onze beroepen, die draaien rond onrechtvaardigheid, wanhoop, bestaansonzekerheid, ziekte en uitsluiting, ontsnappen daar niet aan.
Maar aan de rand van de maatschappij, komen er scheuren in dat keurslijf. En soms barst het eenvoudig uit elkaar. Dan staan de mensen voor ons te huilen, vertellen noodgedwongen open en bloot hun geschiedenis en rapen hun moed bij elkaar om ons hun woning te tonen, ook al bevind die zich in een staat waarvoor ze zich schamen.
Bij mijn eerste ontmoeting met Meneer R aan de deur van zijn woning, wilde hij niet dat ik binnenkeek. Hij trok zich terug in zijn onbruikbare badkamer om zich te kammen. Verschillende keren verontschuldigde hij zich voor zijn eigen toestand en die van zijn woning. Hij vertelde me dat hij beetje bij beetje zelfmoord aan het plegen was. Meneer R worstelt met het misbruik tijdens zijn kindertijd, met alcoholisme en de angst voor de berg schulden die hij na een zwaar ongeluk in het ziekenhuis heeft opgebouwd.
Toen ik Meneer D ontmoette, had het Sociaal Immobiliënkantoor van hem geëist dat hij zijn woning beter moest onderhouden. Hij begon te huilen en had het over een sociaal werker die hem al lang begeleidde en hem had geholpen het straatleven de rug toe te keren.
Mevrouw V lijdt onder allerlei fysieke en mentale problemen, verslaving, medicijnen, rouw, en de trauma’s die het straatleven veroorzaakt. Bij mijn ontmoeting met haar huilde ze omdat haar benen pijn deden, omdat ze haar overleden echtgenoot miste, omdat het leven te zwaar was. Het OCMW betaalde haar al twee maanden geen uitkering meer omdat ze de buitensporige administratieve voorschriften niet had gerespecteerd.
Mevrouw V is helder van geest en intelligent, maar komt niet uit de voeten in het drijfzand van de administratie en van het leven.
Tijdens een lange ontmoeting met Meneer F vertelde hij me van zijn jeugd, de mishandeling door zijn vader, zijn overleden vrienden, zijn diepe eenzaamheid. En hij huilde. Meneer F heeft geheugenproblemen als hij te veel drinkt, maar niet als het gaat om zijn jeugdherinneringen.
Ik begrijp maar al te goed dat mensen zich generen als ze zonder masker voor ons staan. Maar het is niet hun toestand of die van hun woning die bij mij schaamte oproept. Wat ik wel beschamend vindt, is onze maatschappij en de Staat. Het systeem waar wij als sociale werk(st)ers en als mens deel van uitmaken.
Een ontmoeting met de mensen die we begeleiden, confronteert me met de enorme problemen die zij ondervinden.
En ieder geval laat me ook zien hoeveel wanhopig stemmende problemen er in onze samenleving zijn met al hun dramatische individuele en collectieve gevolgen.
U maakt het verschil door ons de mogelijkheden te geven om tot actie over te gaan!
(*) We stellen alles in het werk om de privacy van onze patiënten te beschermen en ons beroepsgeheim te respecteren. Toch willen we getuigen hoe onze patiënten moeten overleven en hoe we samen aan hun re-integratie werken. Daarom zijn namen van personen en plaatsen weggelaten of veranderd en reële situaties in een andere context geplaatst. Er is geen rechtstreeks verband tussen de mensen op de foto’s en het hier bovenstaande verhaal.