Het is heel indrukwekkend hoe men ongeveer aan alles kan wennen.

Als sociaal werkster ontmoet ik mensen die een uiterst onzeker bestaan leiden. Met mijn collega’s begeleiden we hen en zien we hoe ze zich ontwikkelen, zich verzorgen, een woning vinden, zich voeden, enz.

Maar ondanks die zichtbare en meetbare vorderingen, blijven de veranderingen uiterst kwetsbaar. Deze mensen staan vaak op het punt alles te verliezen: een woning volgestouwd met de meest onwaarschijnlijke dingen, gebrekkige hygiëne die opname in de samenleving blokkeert, een zekere lusteloosheid tegenover sociale procedures, enz.

Je raakt gewend aan die kwetsbaarheid, ziet die als iets betrekkelijks.

Want we zijn er in ons sociale werk goed van bewust hoe lang de weg is die deze mensen hebben afgelegd - en dat nog zal blijven. We wennen eraan te zien hoe ze in hun kwetsbaarheid vastroesten. Dan helpen we hen zo goed mogelijk om daar weer uit te komen…

Innerlijk zijn we soms over onszelf verbaasd als we denken dat de mensen al zo een lange weg hebben afgelegd dat verdere vooruitgang eigenlijk niet meer mogelijk is. Je raakt eraan gewend. Maar toch is het aan ons om ze verder te helpen.

Meneer B kent de straat al heel lang, hij heeft er tientallen jaren doorgebracht.

Tegen dat leven was zijn lichaam niet bestand. Hij moest van het ene ziekenhuis naar het andere. Hij had geen keuze meer. Buiten leven ging niet meer. Kwestie van leven of dood.

In zijn woning heeft meneer B destructieve gewoontes.

Hij komt het huis niet meer uit, houdt alle gordijnen dicht zodat er nooit licht binnenkomt. Hij drinkt teveel en haalt een allegaartje van talloze mensen over de vloer.

Niettemin blijft hij opgewekt en wil van verandering niets weten. Maar hoewel hij over een woning beschikt moet hij steeds opnieuw naar het ziekenhuis. Die opnames worden steeds kritischer en psychologisch bereiden we ons al voor op zijn mogelijke overlijden.

Met een zeker fatalisme kunnen we hem zelfs begrijpen.

Zijn lichaam is zodanig gehavend dat het niet meer doet wat hij wil, hij heeft geen controle meer over zijn handen en zit vast in een rolstoel. Kan je dat nog “leven” noemen? Op zo’n ogenblik begrijpen we hem : op gevaar af jong te sterven, waarom je iets ontzeggen en je gedrag veranderen voordat je eruit stapt?

En toen…moest hij opnieuw naar het ziekenhuis; voor meer dan twee maanden. Tijdens dat verblijf ondergaat hij een spectaculaire verandering.

Hij is dezelfde niet meer.

Hij praat anders, zet projecten op, weet wat hij graag wil, waar hij zin in heeft, enz.

Wij blijven voorzichtig en denken bij onszelf dat dit allemaal een vage herinnering zal blijken zodra hij het ziekenhuis heeft verlaten. En toch: hij verliet het ziekenhuis en werd een ander mens! Zijn verandering, zowel fysiek als emotioneel, was ongelofelijk.

Hij loopt weer, drinkt niet meer, ontwijkt mensen met een slechte invloed, hij verzorgt zich, aanvaardt aangeboden hulp, gunt zichzelf een pleziertje. Hij is verhuisd en … trekt zijn gordijnen open. Kortom, hij wil leven!

Kortom, hij wil leven!

Dit verhaal toont aan hoe we mensen in hun kwetsbaarheid kunnen begeleiden door aan hun toestand te wennen, wetend dat bestaansonzekerheid bij zo’n leven onvermijdelijk is – en dat de afgelegde weg al enorm lang is.

Dit verhaal bevestigt overigens ook hoe zeer we baas over ons eigen leven zijn. We hebben meneer B zeker een handje geholpen, maar zijn succes heeft hij uitsluitend aan zichzelf te danken. Maar het beetje dat we aan zijn verandering hebben bijgedragen maakt ons werk zinvol en toont aan hoe geweldig en onvoorspelbaar het is om met “mensen” te werken en niet met “probleemgevallen”.

-

(*) We stellen alles in het werk om de privacy van onze patiënten te beschermen en ons beroepsgeheim te respecteren. Toch willen we getuigen hoe onze patiënten moeten overleven en hoe we samen aan hun re-integratie werken. Daarom zijn namen van personen en plaatsen weggelaten of veranderd en reële situaties in een andere context geplaatst. Er is geen rechtstreeks verband tussen de mensen op de foto’s en het hier bovenstaande verhaal.